İdrar yolu enfeksiyonu çocuklarda yaşanan, çocukluk dönemi hastalıklarının en sık görülen enfeksiyonlarından birisidir. Çocuklarda kronik böbrek yetmezliğine sebep olan nedenlerin 3’te 1’inden sorumlu tutulduğu için yakın takibi gerekmektedir. 5 yaşının altında olan çocuklarda görülen bu hastalık önemlidir. Çocuğun yaşı ile ters orantılı olarak yaşı ne kadar küçükse, riski de o kadar çok artmaktadır. Eken teşhis ve tedavi yapılmayan çocukların ilerleyen yaşlarında hipertansiyon gelişmesinin yanında gebelik döneminde de sorunlar yaşanabilmekte ve böbrek yetmezliği gelişebilmektedir. Bebeklik döneminin 3-6 aylarının dışında her yaştan ve özellikle kız çocuklarında daha fazla görülmektedir. Tekrarlanma olasılığı kızlarda daha fazla olup, 5 yıl içinde %50 olan bu hastalık; Reflü, yani böbreklere doğru idrar kaçağı da yaşatabilmekte ve bu hem kız çocuklarda hem de erkek çocuklarda görülebilmektedir.
Prematüre bebekler normal bebeklere göre 3 kat daha fazla idrar yolu enfeksiyonu yaşamaktadır. Erkek yenidoğan döneminde gerçekleştirilen sünnet idrar yolu enfeksiyonunu %10i la 15 oranında azaltmaktadır. Doğuştan idrar yollarında yapısal bir bozukluk ya da idrar fonksiyonlarında bir bozukluk varsa enfeksiyon da komplike olarak seyredebilmektedir.
İdrar yolu enfeksiyonunda mikrop genellikle aşağıdan yukarıya doğru çıkma şeklinde yayılmakta, kan yoluyla da yenidoğan döneminde bulaşması oldukça yaygındır. Sıklıkla görülen idrar yolu enfeksiyon mikroorganizması E.coli’dir. Yaşanan ilk atakların %80-90’ından sorumludur.
Vezikoüreteral Reflü
Reflü, idrarın mesaneden geri üreterek ve böbreğe kaçışı olarak tanımlanmaktadır. Reflü mikrobun böbreklere ulaşmasını kolaylaştırır ve sıkar gelişmesine de katkı sağlar. Şiddeti ne kadar çoksa böbrekler için o kadar risklidir.
Vücudun bağışıklık sistemi idrar yolu enfeksiyonun şiddeti ve kronik olması ile doğru orantılıdır. İdrar yolu enfeksiyonun gelişmesinde rol oynayan faktörler; diyabet mellitus, tıkanmalar, yaşlılık ve üriner sistem taşlarıdır.
İdrarın Özellikleri
Mikrop öldürücü özelliği olan idrar, mikropların yapışmasını engellemektedir. İdrarın içinde bulunan bazı maddeler ve bağışıklık maddeleri de enfeksiyon önleyici özelliğe sahiptir. Bakterilere karşı direnci arttıran idrar reaksiyonu normalde asit olduğundan bu özelliği bakterilere karşı direnci arttırmaktadır. Çocuğunuz uzun süre idrarını yapmıyor ve tutuyorsa, idrar vücutta oluşan bakterinin hızla çoğalmasına neden olur.
Bol su içilmesi mesanenin idrarı barındırmasını engellediği gibi mikrobun tutunarak çoğalmasına da engel olacaktır.
Sistit
Sistit; enfeksiyonun mesanede bulunması yani yerleşmesi demektir. Ağrılı ve sık olarak idrar yapma, idrar gelme hissiyatı, idrarda bakterilerin görülmesi başlıca belirtilerdir. Özellikle kız çocuklarında görülen bu hastalık, bakteriyel sistitlerde 3’te 1 oranında tekrarlarken, böbrekte zedelenme yapmadan 4 günde iyileşmektedir.
Anneler evde ilk neler yapmalıdır?
- Çocuğunuz idrarı ağrılı olarak yapıyor ve şikayet ediyor, ağlıyorsa, öncelikle ateşini ölçmelisiniz.
- İdrarının kötü kokulu ve bulanık olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
- Mikropların atılmasına yardımcı olması için bol miktarda sıvı tüketimini sağlayın.
Doktora ne zaman gidilmeli?
- Çocuğunuz idrarını yaparken ağrılı olduğunu hissediyor ve bunu söylüyorsa, hemen doktorunuza başvurun.
Doktorun yapması gerekenler
- Çocuğunuzu muayene ederek, idrar tetkikleri ve idrar kültürü isteyerek, olası muhtemel mikrop ya da mikroplara karşı etkili olan en iyi ilacı verir. Enfeksiyonun tekrarlaması, şiddetine göre yapılması gereken tetkikleri belirler.
Enfeksiyonu önlemek için anneler neler yapmalıdır?
- Çocuğunuz okul çağındaysa ya da dediklerinizi anlayabilecek yaştaysa, tuvaletten önce ve sonra ellerini bol sabunlu su ile yıkaması gerektiğini öğretin.
- Tuvaletten sonra önden arkaya temiz su ile yıkması ve kurulaması gerektiğini öğretin. Bulunduğu ortamda su yoksa tuvalet kağıdı ile önden arkaya temizlenmesi gerektiğini öğretin.
- İdrar yolu enfeksiyonu sıklıkla yaşanan bir durumsa, ayakta duş alır şekilde çocuğunuzu yıkayın.
- Tekrar tekrar görülen sistitlerde bağırsak paraziti, özellikle de kıl kurdu olabilme olasılığını unutmayın.